प्राणसई कविता 11वी मराठी [ कृती स्वाध्याय व रसग्रहण ]

पीठ कांडते राक्षसी

तसें कडाडतें ऊन :

प्राणसई घनावळ

कुठे राहिली गुंतून?

दिला पाखरांच्या हातीं

माझा सांगावा धाडून :

ये ग ये ग घनावळी

मैत्रपणा आठवून...

पडवळा-भोपळ्यांचीं

आळीं ठेविलीं भाजून,

हुडा मोडून घरांत

 शेणी ठेविल्या रचून,

बैल झाले ठाणबंदी,

झाले मालक बेचैन,

तोंडे कोमेलीं बाळांचीं

झळा उन्हाच्या लागून,

विहिरीच्या तळीं खोल

 दिसूं लागलें ग भिंग,

मन लागेना घरांत :

कधी येशील तू सांग?

ये ग दौडत धावत

आधी माझ्या शेतावर :

शेला हिरवा पांघर

मालकांच्या स्वप्नांवर,

तशी झुलत झुलत

 ये ग माझिया घराशीं :

भाचे तुझे झोंबतील

तुझ्या जरीच्या घोळाशीं,

आळें वेलाचें भिजूं दे,

भर विहीर तुडुंब :

सारें घरदार माझें

 भिजूं दे ग चिंब चिंब;

उभी राहून दारांत

तुझ्या संगती बोलेन :

सखा रमला शेतांत

 त्याचे कौतुक सांगेन...

कां ग वाकुडेपणा हा,

कां ग अशी पाठमोरी?

ये ग ये ग प्राणसई 

 वाऱ्यावरून भरारी.

(समग्र इंदिरा संत)

Also Read : 

रसग्रहण : प्राणसई या कवितेचे रसग्रहण करा

रसग्रहण : झाडांच्या मनात जाऊ कविता 11वी मराठी 

रसग्रहण : दवांत आलिस भल्या पहाटीं कवितेचे रसग्रहण करा

रसग्रहण : शब्द या कवितेचे रसग्रहण करा 

रसग्रहण : पैंजण या कवितेचे रसग्रहण करा

इंदिरा संत (१९१४ ते २०००) :

कवयित्री, कथाकार, ललित लेखिका. लहानवयापासून वाङ्‌मयाचे संस्कार. उत्कट, भावपूर्ण आणि प्रतिभासंपन्न काव्यशैली. ‘सहवास’ हा पहिला प्रकाशित काव्यसंग्रह. ‘शेला’, ‘मेंदी’, ‘मृगजळ’, ‘रंगबावरी’, ‘बाहुल्या’, ‘गर्भरेशीम’ इत्यादी 

कवितासंग्रह प्रसिद्ध. ‘श्यामली’, ‘चैतू’ हे कथासंग्रह व ‘मृदगंध’, ्‌‘मालनगाथा’ हे ललित लेखसंग्रह प्रसिद्ध. त्यांच्या ‘गर्भरेशीम’  या कवितासंग्रहास साहित्य अकादमी पुरस्काराने सन्मानित केले आहे.

उन्हाळा संपत आलेला असला तरी त्याचा ताप अजूनही असह्य आहे. पावसाळा सुरू होण्याची प्रतीक्षा आहे.  घराघरांत, शेताशेतांवर आवश्यक पूर्वतयारी झाली आहे. 

अशा वेळी पावसाळ्यापूर्वीच्या स्थितीचे वर्णन करताना कवयित्रीने या  कवितेतून मैत्रिणीच्या नात्याने घनावळीला म्हणजे मेघमालेला केलेले आवाहन, धाडलेला निरोप भावरम्य आहे. ग्रामीण भागातील 

घराघरांतून केल्या जाणाऱ्या पावसाळ्यापूर्वीच्या तयारीचे वर्णन समर्पक शब्दांत कवितेत आले आहे. ही तयारी झाल्यावर  पावसाची आळवणी केली आहे. 

प्रस्तुत कविता अष्टाक्षरी छंदात असून दुसऱ्या व चौथ्या चरणात यमक साधलेले आहे.

प्राणसई मराठी कविता स्वाध्याय

अनुक्रमणिका  / INDIEX

पाठ कविता	स्वाध्याय LINK
01: जय जय हे भारत देशा (गीत)	Click Now
02: बोलतो मराठी…	Click Now
03: आजी : कुटुंबाचं आगळ	Click Now
04: उत्तमलक्षण (संतकाव्य)	Click Now
05: वसंतहृदय चैत्र	Click Now
06: बालसाहित्यिका : गिरिजा कीर (स्थूलवाचन)	Click Now
07: वस्तू (कविता)	Click Now
08: गवताचे पाते	Click Now
09: वाट पाहताना	Click Now
10: आश्वासक चित्र (कविता)	Click Now
11: आप्पांचे पत्र	Click Now
12: मनक्या पेरेन लागा (स्थूलवाचन)	Click Now
13: गोष्ट अरुणिमाची	Click Now
14: भरतवाक्य (कविता)	Click Now
15: कर्ते सुधारक कर्वे	Click Now
16: काळे केस	Click Now
17: खोद आणखी थोडेसे (कविता)	Click Now
18: वीरांगना (स्थूलवाचन)	Click Now
19: आकाशी झेप घे रे (कविता)	Click Now
20: सोनाली	Click Now
21: निर्णय	Click Now
22: तू झालास मूक समाजाचा नायक (कविता)	Click Now
23: सर्व विश्वचि व्हावे सुखी	Click Now
24: व्युत्पत्ती कोश (स्थूलवाचन)	Click Now

 10th marathi digest pdf download - 10th marathi digest pdf download